Oktober 1946
Een deel uit mijn leven
Tekst: Jan Krammer
16 september 1944.
Mijn zusje en ik zaten in de kerk. 't Was vlak voor de consecratie, toen 'n vreselijk gedreun de kerk vulde. Bommen? Opblazen? 't Antwoord op de ons ingedachte vraag bleef ?????
Mannen van de luchtbeschermingsdienst, die alles mooi theoretisch hadden geleerd, wisten 't nu niet goed in praktijk te brengen. De een zei ''tegen de muur'', de andere: ''tegen 'n pilaar'', en 'n derde zei niets maar kroop in een hoekje.
17 september 1944.
Weer 't zelfde van de vorige dag herhaalde zich: bommen op 't station. Wij woonden tegenover 't station, en konden tussen 't postkantoor en 'n paar keetjes mooi op 't perron kijken.
Ik zat 'n kop thee te drinken toen t' gebeurde.
De voorkamerdeur stond half open en daardoor zag ik de bommen vallen en ontploffen, ongeveer zestig meter van ons huis.
Enkele seconden daarna stond ik beneden bij de kelder, toen 't gevaar echter al geweken was.
De hele familie zat er al en ik deelde ze mee: ''één grote ruit stuk'', wat ze allemaal allang wisten. De ruit was toen zo erg niet, want we hadden verzekering.
* * *
Het was een uur of half twaalf en moeder gaf de aardappels door, over 't platje naar de buren om ze te laten koken, want er was geen gas en zij hadden hout en kolen.
Mijn zusje en ik zaten te lezen. Mijn broertje gilde:
''Kijk daar eens die vliegtuigen, kijk ze duiken!''
Doch we kenden het oude liedje al... Enkele seconden...... knetteren, kraken, glasgerinkel, rook en vuiligheid die alles versierde.
We zaten in de koelcel bij de buren. Deze was van zwaargewapend beton. Vijfenzestig centimeter dik!.....
Veilig?!..... Dat dachten we toen, maar.........!
Hij was ongeveer acht meter lang, vier meter breed en drie meter hoog, was spierwit gekalkt met hier en daar 'n barst. De vloer was van graniet.
De aangrenzende botermijn was wel vijfentwintig meter lang en tien meter breed. Dan had je nog een ompaklokaaltje, iets kleiner dan de koelcel, maar wel hoger. Daarnaast lag nog 'n smal gangetje, 't ''koelcelgangetje'' genoemd. We hadden 't niet op de vorige twee dagen gehad en 't zou zo wel blijven tot aan de bevrijding.
De meisjes zaten te breien, op hoge krukken, met ronde in elkaar gedoken ruggen, grote mensen liepen heen en weer te redderen en de jongens zaten op botertonnetjes met 't gevolg, dat 'n hele toren van dat goedje krakend omviel, wat niet meer te herstellen was, omdat ieder tonnetje meer dan vijftig à zeventig kilo woog. Na zo'n sensatie schrokken we dan weer op door 'n vliegtuigmitrailleur die knetterend emmers melk en teilen water leeg liet lopen (we waren met eenentwintig zielen in de kelder), ruiten doorboorden, gaatjes in 't zeil branden en door boekenkasten heenschoot, waardoor met één schot wel twintig boeken totaal vernield werden. Deuren werden uit hun hengsels getild en dakpannen kwamen met 'n klein beetje heel erg veel herrie naar beneden.
Wij mochten meehelpen boter verpakken, wat natuurlijk gepaard ging met likken. Vierhonderd pond boter werd in één uur verwerkt in kleine pakjes, dan in grotere dozen, en die dozen tenslotte in kisten. Zo hadden we ook enig nuttig tijdverdrijf, totdat de granatentijd kwam.
De oorlog verergerde met de dag. Verkouden, hoesten, proestende en puffende rangeerlocomotiefjes, die amper één wagon meer voort konden trekken, bereikten met nog één wagentje 't station en stonden dan voorgoed stil, wachtend op hun einde. Er achter stond één mof met een kanonnetje. (luchtdoelgeschut!!!!)
Zilveren puntjes verschenen aan de strakblauwe hemel, drie seconden bedenktijd, en dan.... 'n stalen, roestige, uitgebrandende zeef naast 'n houten verkruimelde zeef en een dooie mof. Dan herhaalde zich dezelfde scène van 't treintje, tot aan de zeefjes, enzo.
Ik had al 'n kou opgedaan met 't slapen in de koelcel, pardon, liggen in de koelcel, want slapen was praktisch onmogelijk. Met tientallen tegelijk vielen de granaten neer. Het leek wel mitrailleren met granaten.
In één nacht waren er meer dan twee en zestig duizend granaten neergevallen, maar dat was dan ook 't toppunt.
***
Klik hier voor de originele tekst.
Klik hier voor een toelichting.
***
Terug naar de index van de schrijfsels.
***